Odpowiedzialność za niezłożenie sprawozdania finansowego do KRS.
Zasady sporządzania oraz zatwierdzania sprawozdań finansowych za dany rok obrotowy określa ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz. U. Nr 76 z 2002 r., poz. 694 z późn. zm. - dalej „ustawa”). Opisane w niej zostały również m.in. obowiązki związane z ogłaszaniem sprawozdania finansowego, składaniem go do Krajowego Rejestru Sądowego oraz określono podmioty będące adresatami owych obowiązków, jak również skutki ich niedopełnienia. Regulacje tej ustawy obejmują m.in. spółki prawa handlowego, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 2 § 1 pkt 1).
Ustawa nie przewiduje odpowiedzialności samej spółki w zakresie będącym tematem tego opracowania. Czyn o takim charakterze nie podlega również ustawie z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 197 z 2002 r., poz. 1661 z późn. zm.). Natomiast odpowiedzialność członków organów spółki jest zróżnicowana w zależności od charakteru uchybienia obowiązkom sprawozdawczym.
Zgodnie z treścią art. 3 § 1 pkt 6 ustawy przez „kierownika jednostki”: „rozumie się osobę lub organ jedno- lub wieloosobowy (zarząd), który – zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem, umowa lub na mocy prawa własności – uprawniony jest do zarządzania jednostką, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę (…). Za kierownika jednostki uważa się również likwidatora, a także syndyka lub zarządcę ustanowionego w postępowaniu upadłościowym, jeżeli prowadzą przedsiębiorstwo upadłego”.
Stosownie do art. 4 § 5 tejże ustawy „kierownik jednostki” ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków (określonych ustawą) w zakresie rachunkowości, również w przypadku gdy te obowiązki – za jego zgodą – zostaną powierzone innej osobie. W przypadku gdy „kierownikiem jednostki” jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, wszyscy członkowie tego organu ponoszą odpowiedzialność.
W przypadku spółki z o.o. odpowiedzialnym za złożenie we właściwym rejestrze sądowym sprawozdania finansowego (jak również jego uprzedniego sporządzenia) jest najpewniej zarząd (a właściwie wszyscy jego członkowie), chyba że wewnętrzne przepisy (umowa spółki) stanowią inaczej.
Umowa odrębnie reguluje kwestię odpowiedzialności z tytułu:
1. Niesporządzenia przez obowiązanego sprawozdania finansowego w ogóle, sporządzenia go niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych,
2. Niezłożenie przez obowiązanego sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym oraz do ogłoszenia.
Zgodnie z treścią art. 77 omawianej ustawy, kto (tu „kierownik jednostki”) dopuszcza się czynu wymienionego powyżej w pkt. 1, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie. Łagodniejszymi rygorami prawnymi obłożone jest niedopełnienie obowiązków sprawozdawczych w zakresie złożenia sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym oraz ich ogłoszenia. Zgodnie z treścią art. 79 omawianej ustawy: „Kto wbrew przepisom ustawy nie składa sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności”.
Przepisy art. 77 oraz 79 ustawy wprowadzają szczególną sankcję karną, której wysokość i tryb wymierzania precyzuje Kodeks karny (K.k.). W przypadku przestępstw opisanych w tym kodeksie, grzywnę wymierza się nie kwotowo ( jak ma to miejsce przy wykroczeniach) lecz w tzw. stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Przy czym, jeżeli K.k. nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 360. Sąd, ustalając stawkę dzienną, bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być jednak niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2.000,00 zł (art. 33 K.k.).
Również kara ograniczenia wolności wymierzana jest w trybie przewidzianym w Kodeksie karnym. Ma ona służyć zastępowaniu krótkoterminowych kar pozbawienia wolności. Sprawcy nią ukarani nie zapełniają bowiem zakładów karnych, lecz zostają poddani odpowiednim obciążeniom na wolności. Rodzaje tych obciążeń mogą przybrać trojaką postać:
1. Skazany nie może bez zgody sądu zmienić miejsca stałego pobytu,
2. Skazany jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd,
3. Skazany ma obowiązek udzielenia wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Obowiązek przedstawiony w punkcie drugim polega na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym (art. 35 § 1 K.k.).
Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy, sąd określa po wysłuchaniu skazanego. W stosunku do skazanego pracownika sąd, zamiast opisanego wyżej obowiązku, może orzec potrącenie od 10 do 25 % wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd, przy czym w okresie odbywania kary ukarany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.
Postępowanie w sprawach o przestępstwo wszczyna się i prowadzi z urzędu, ale może ono zostać również zainicjowane zawiadomieniem organów ścigania o zaistnieniu czynu przestępczego. Zawiadomienie takie może złożyć ktokolwiek, choć oczywiście najbardziej prawdopodobne jest wyjście z taką inicjatywą przez sąd rejestrowy, po wykryciu faktu niezłożenia sprawozdania finansowego przez zarząd spółki.
Osobno odnieść się należy do kwestii środków prawnych przysługujących samemu sądowi rejestrowemu m.in. w przypadku wykrycia przez niego, iż nie został złożony do KRS jakikolwiek dokument, którego złożenie tam było obligatoryjne (np. sprawozdanie finansowe). Środki te mają na celu przymuszenie obowiązanego do wypełnienia ciążącego na nim obowiązku i są stosowane niezależnie od ewentualnego zawiadomienia organów ścigania o popełnieniu przestępstwa, wskazanego art. 77 – 79 ustawy o rachunkowości.
Stosownie do art. 24 – 32 ustawy o KRS środki, którymi może posłużyć się sąd rejestrowy, to kolejno:
1. Wezwanie osoby obowiązanej (w przypadku sprawozdania finansowego – członków zarządu) do dokonania czynności w terminie 7 dni, pod rygorem nałożenia grzywny określonej przepisami o egzekucji świadczeń niepieniężnych.
2. Nałożenie rzeczonej grzywny na osobę obowiązaną do działania. Grzywna nie może przekroczyć kwoty 1.000,00 zł.
3. Grzywna (w kwocie do 1.000,00 zł), jeżeli jest nieskuteczna, może być ponawiana, gdy jednak trzykrotne jej wymierzenie nie przyniosło efektu, sąd rejestrowy może ponawiać grzywnę już bez ograniczenia kwotowego.
4. Dalsze niewykonanie czynności przez obowiązanego uprawnia sąd rejestrowy do samodzielnego wykreślenia z KRS wpisu oczywiście nieprawdziwego lub zamieszczenia wpisu odpowiadającego rzeczywistemu stanowi rzeczy, jeżeli tylko sąd jest w posiadaniu dokumentów, które taki wpis mogą uzasadniać.
5. Jeżeli pomimo stosowania grzywien osoba prawna wpisana do rejestru nie wykonuje obowiązków, sąd rejestrowy może ustanowić dla niej kuratora na okres nieprzekraczający roku. Sąd rejestrowy może przedłużyć ustanowienie kuratora, jeżeli czynności tego ostatniego nie mogły zostać zakończone przed upływem okresu, na który został ustanowiony.
6. Kurator może podjąć czynności zmierzające do likwidacji osoby prawnej, jeżeli nie dojdzie do wyboru lub powołania jej władz w terminie trzech miesięcy od dnia ustanowienia kuratora albo wybrane lub powołane władze nie wykonują obowiązków (np. w zakresie złożenia sprawozdania).
Magdalena Delikat
Redaktor Naczelny
www.wierzytelności-simplex.pl
« powrót
